تحول اثربخشی در جامعه و ارائه خدمت پژوهشی نیازمحور برای دستگاه‌های اجرایی ورزش کشور

پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در چند سال اخیر تلاش کرده تا مخاطبان بیرونی و دستگاه‌های همکار که نیازمند خدمات این سازمان هستند را افزایش داده و با جذب سفارش طرح‌های پژوهشی از این سازمان‌ها پژوهش‌هایی نیازمحور و مبتنی بر درخواست سازمان‌های اجرایی را در دستور اجرا قرار دهد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، از جمله مهم‌ترین وظایف پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی به‌عنوان تنها پژوهشگاه کشور در حوزه علوم ورزشی و قطب علمی ورزش کشور برآورده نمودن نیازهای علمی و پژوهشی دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه ورزش می‌باشد. تعامل با این دستگاه‌ها و برآورده نمودن نیازهای پژوهشی ایشان از مهم‌ترین دغدغه‌های این پژوهشگاه می‌باشد. 

طی بیش از 20 سال فعالیت پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، مسئولان، اعضای هیات علمی و کارمندان این سازمان در تلاش بوده‌اند تا با برقراری ارتباط با دستگاه‌های دولتی و خصوصی حوزه ورزش به تلفیق علم و عمل کمک نموده و میزان اثربخشی خویش را در این زمینه افزایش دهند.

بر همین اساس و با این چشم‌انداز در چند سال اخیر تلاش شده است تا مخاطبان بیرونی و دستگاه‌های همکار که نیازمند خدمات این سازمان هستند را افزایش داده و با جذب سفارش طرح‌های پژوهشی از این سازمان‌ها پژوهش‌هایی نیاز محور و مبتنی بر درخواست سازمان‌های اجرایی را در دستور اجرا قرار دهد.

خوشبختانه آمار و ارقام ارائه‌شده در این گزارش نشان می‌دهد که تغییرات بسیار چشمگیری در عملکرد پژوهشگاه رخ‌داده است که مرهون بیش از 20 سال تلاش و فعالیت همه اساتید دلسوز علوم ورزشی کشور، مسئولانی توانمند و پرسنلی پرانگیزه می‌باشد.

گرچه چاپ مقالات علمی و پژوهشی را نمی‌توان به‌عنوان اهداف و مأموریت اصلی پژوهشگاه قلمداد نمود، اما یکی از وظایف اصلی اعضاء هیات علمی پژوهشگاه انتشار آخرین دستاوردهای علمی طرح‌های پژوهشی است که با توجه به تعداد اعضاء هیات علمی (3 عضو در سال 1390 و 23 عضو در سال 1399) می‌توان سرانه انتشار قابل قبولی را از این همکاران مشاهده نمود.

نکته قابل‌توجه این است که اعضاء هیات علمی پژوهشگاه عمدتاً بدون در اختیار داشتن دانشجو و استفاده از ظرفیت تحقیقات دانشجویی اقدام به انتشار این مقالات نموده و علاوه بر این نوع طرح‌های پژوهشی پژوهشگاه عمدتاً کاربردی و موردنیاز جامعه بوده که این پژوهشگاه عمدتاً باهدف انتشار مقالات علمی و با نمایه بین‌المللی انجام نمی‌گیرد و هدف آنها گزارش و بررسی مسائل ورزش کشور می‌باشد.

•   ارائه طرح های پژوهشی باهدف افزایش جذب اعتبار خارجی در راستای خودکفایی مالی و افزایش درآمدزایی

نگارش طرح‌های پژوهشی به‌عنوان پل ارتباطی میان پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی و سایر سازمان‌ها در عرصه‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارای نقش برجسته و معتبر است و در راستای چشم‌انداز بخش پژوهش و فناوری، پژوهشگاه به‌منظور پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در عرصه ورزش، اجرای پژوهش‌های کاربردی و فرهنگ‌سازی مناسب پژوهش در ورزش و تعیین اولویت‌های پژوهشی را از مهم‌ترین رسالت‌های خویش قرار داده است.

با نگاهی به چشم‌انداز، سیاست‌ها و اهداف کلی پژوهشگاه، مأموریت این مرکز را به‌عنوان مرجع پژوهش کشور در حوزه علوم ورزشی و در شرایط کنونی بیش از گذشته برجسته کرده است. این نکته شایسته یادآوری است که این اولویت‌ها در راستای تأکید مسئولان ارشد نظام، اسناد بالادستی ازجمله سند چشم‌انداز 1404 و اسلامی شدن دانشگاه‌ها، نقشه جامع علمی کشور، نقشه جامع علمی سلامت، برنامه راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برنامه استراتژیک پژوهشگاه علوم ورزشی، پژوهش‌های برگرفته از نظام جامع توسعة ورزش کشور با تأکید بر توسعه ورزش همگانی و تفریحی، ورزش پرورشی، ورزش قهرمانی و حرفه‌ای، جامعیت و کلان نگری، نیاز محور بودن، مشارکت در طراحی و هزینه و دیدگاه متخصصان (شورای پژوهشی و گروه‌های پژوهشی پژوهشگاه) تدوین‌شده است.

نمودار 2 به شکل کاملاً واضح نشان می‌دهد در چند سال اخیر روند جذب اعتبار طرح‌های پژوهشگاه تغییر نموده و بجای استفاده از بودجه دولتی (ستون‌های آبی‌رنگ) برای اجرای این طرح‌ها، با استفاده از بودجه سازمان‌های سفارش‌دهنده (ستون‌های قرمزرنگ) طرح‌های پژوهشی اجراشده‌اند. اهمیت این موضوع اینجا روشن می‌شود که درگذشته این نقد وجود داشت که طرح‌های پژوهشی در مؤسسات پژوهشی بدون توجه به نیازهای جامعه انجام می‌شود و مورداستفاده دستگاه‌ها قرار نمی‌گیرد. حال تصور می‌شود چنانچه دستگاهی برای رفع نیاز پژوهشی خویش اقدام به نیازسنجی، سفارش پروژه و صرف هزینه برای رفع نیاز خویش نماید، احتمال استفاده و اتکا به نتایج پژوهش‌ها بیشتر خواهد شد.

این نمودار نشان می‌دهد آمار تعداد طرح‌های سفارش محور سالهای 1398 و 1399 به‌اندازه 18 سال گذشته پژوهشگاه بوده و روند تغییر این روند را به‌خوبی مشخص می‌سازد.

در تکمیل تحلیل نمودار بالا نمودار ذیل میزان اعتبارات جذب‌شده توسط پژوهشگاه را در چند سال اخیر گزارش می¬کند و نشان می‌دهد تنها تعداد طرح‌های سفارش محور افزایش نداشته و بودجه اجرای این طرح‌ها نیز در چند سال اخیر رشد بسیار چشمگیری داشته است.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در نمودار 3 مشخص است در سال 1398 و 1399 عددی بسیار بالاتر از 8 سال قبل، بودجه‌های پژوهشی در طرح‌های سفارش محور جذب‌شده و روند تغییرات چند سال اخیر به‌وضوح مشخص می باشد.

•     تلاش هدفمند پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی در پاسخ‌گویی به نیازهای پژوهشی کشور در عرصه ورزش

پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی رسالت خود را در زمینه انجام تحقیقات کاربردی و نیاز محور قرار داده است و بهبودهای بزرگی را از جنس نوآوری تدریجی و تعالی عملیات به سرانجام رسانده است. در جهت شفافیت هرچه بیشتر عملکرد پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی گزارش ذیل شرح مختصری از عملکرد چند سال اخیر است. 

در راستای همین رسالت، تلاش‌های مؤثری در انجام پروژه‌های تحقیقاتی مساله محور، توسعه اکوسیستم علوم ورزشی و توسعه ارتباطات خود با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان نوآوری اساسی را آغاز کرده و در حال برداشتن گام‌های مؤثری در این جهت است. نمودار و چارت کمی ارتباطات پژوهشگاه با سازمان‌های مختلف در ده سال اخیر برای همکاری و سفارش طرح‌های پژوهشی در ادامه ارائه‌شده است.

بر اساس این گزارش درمجموع 112 طرح با مشارکت و در تعامل با سازمان¬های دیگر انجام‌شده است. در سال‌های 1392 تا 1396 بیشترین تعامل میان پژوهشگاه با مؤسسات و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم بوده است؛ اما از سال 1396 تنوع تعاملات طرح‌های بیرون سازمانی گسترش‌یافته است و درواقع پژوهشگاه به سمت پاسخ¬گویی به نیازهای صنعت و انجام پژوهش¬های کاربردی سوق پیداکرده است. در جدول ذیل به‌صورت کمی و در دسته‌بندی سازمان‌های در حال تعامل، اطلاعات لازم نشان داده ‌شده‌اند.

نمودار 4 نیز تکمیل‌کننده اطلاعات این مبحث است که در چند سال اخیر رویکرد پژوهشگاه برقراری ارتباط گسترده‌تر با دستگاه‌های اجرایی کشور و رفع نیازهای پژوهشی خانواده ورزش کشور ازجمله وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون‌های ورزشی، کمیته ملی المپیک و سازمان‌های خصوصی فعال در این حوزه است.

آنچه در نمودار 4 به‌خوبی مشخص می‌باشد این است که در سال 1398 و 1399 پژوهشگاه بیش از سال‌های قبل اقدام به برقراری ارتباط با دستگاه‌های خصوصی نموده و ارتباط پژوهشگاه با جامعه و صنعت به شکل کاملاً مشخصی بیشتر است.

پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی افتخار دارد که در برنامه‌های علمی و پژوهشی خویش توانسته است از بیش از 500 عضو هیات علمی این رشته در 56 دانشگاه بزرگ کشور بهره برده و این موفقیت‌ها مدیون تعامل این عزیزان با پژوهشگاه است. همچنین در یک جمع‌بندی می‌توان، این موفقیت را نتیجه استفاده از برنامه‌ریزی بلندمدت توسط نیروی متخصص و متعهد در پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی دانست.