اثرات قرنطینه خانگی و کم تحرکی ناشی از همه گیری کووید-۱۹ در کودکان طیف اتیسم

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم ورزشی، اثرات قرنطینه خانگی و کم تحرکی ناشی از همه گیری کووید-19 در کودکان طیف اتیسم توسط  "خانم سروین سالار"دانشجوی دکترای تخصصی تربیت بدنی سازگارانه، دانشگاه گیلان در دوازدهمین همایش بین المللی علوم ورزشی ارائه شد.

در این مطالعه که به صورت سخنرانی ارائه شد آمده است، کروناویروس تمام جنبه های زندگی اجتماعی، سلامتی و روانی را متأثر کرده است. با توجه به سیاست های گستردهای که برای محدود کردن شیوع بیماری کووید-19 اعمال شده است، بیشتر مردم مجبور هستند وقت خود را در خانه ها بگذرانند که به معنای دوری از فعالیت های اجتماعی و فعالیت های ورزشی و حتی پیاده روی است. از طرفی تعطیلی مدارس، مراکز ورزشی، تفریحی و توانبخشی، فعالیت های تربیت بدنی را مختل کرده است و زمینه ها را برای کم تحرکی و ساعات طولانی در خانه نشستن و انجام بازیهای کامپیوتری فراهم می کند.. 

بخش اعظم جمعیتی که از این روند بسیار متأثر شده اند، کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه از جمله طیف اتیسم هستند که به واسطه شرایط جسمانی، فیزیولوژیکی و شناختی رفتاری ناشی از اختلال و نیز به دلیل کم تحرکی ناشی از عدم فرصت شرکت در فعالیت های ورزشی، دارای سطح پایینی از فعالیت بدنی نسبت به همتایان سالم خود می باشند. 

این کودکان معمولاً کاهش قدرت عضلانی، استقامت قلبی عروقی،تعادل، هماهنگی و مهارت های حرکتی را تجربه می کنند. فعالیت بدنی در این کودکان دارای فواید چندگانه ای مانند: کاهش رفتارهای کلیشه ای، بهبود تعاملات اجتماعی، آمادگی جسمانی و مهارت های حرکتی در افراد طیف اتیسم می باشد و تجارب مفیدی را در ایجاد و حفظ تعاملات ارتباطی اجتماعی مؤثر برای این جمعیت به ارمغان می آورد.

 اهمیت مشارکت و استمرار حضور این کودکان در تمرینات و فعالیت های ورزشی جهت ارتقای شاخصه های جسمانی، شناختی، رفتاری و استقلال عمل و بهبود کیفیت زندگی آنها، عامل بسیار مهمی است.

 لذا تشویق این کودکان و نوجوانان به ورزش و فعالیت بدنی منظم و حمایت و پشتیبانی آنها از سوی والدین و مربیان تربیت بدنی سازگارانه، بسیار حائز اهمیت است. با توجه به پیامدهای ذکر شده ناشی از شیوع کووید-19در جهان و کشور ما، به نظر می رسد که کودکان و نوجوانان طیف اتیسم، بیش از پیش به سوی زندگی غیرفعال رفته اند که می تواند خطرات سلامتی، چاقی، دیابت و انواع بیماریهای جسمی و رفتاری را در آنها به وجود آورد. بنابراین هدف از این مطالعه این بوده است تا اثرات قرنطینه خانگی و چالش های ناشی از آن را در کودکان طیف اتیسم بررسی نماید و از روند گذران دوران قرنطینه و اثرات آن و میزان فعالیت بدنی آنها آگاه شود. 

نتایج نشان داد که تعطیلی مدارس، مراکز آموزشی، توانبخشی و ورزشی و قرنطینه خانگی، موجب تغییر سبک زندگی، کم تحرکی و یکجانشینی طولانی و استفاده بیشتر از گوشی های تلفن همراه و در پی آن کاهش معنادار میزان فعالیت بدنی کودکان طیف اتیسم شده است. همچنین در این مدت اضافه وزن، افزایش اضطراب و کاهش قانون پذیری و تعاملات ارتباطی ناکارآمد و کاهش در مهارتهای اجتماعی در کودکان طیف اتیسم مشاهده شده است. خانواده ها ابراز کردند شاهد افزایش وزن، تنبلی و بی حوصلگی در فرزندان خود بودند.  لذا مدت دوری از ورزش و در خانه ماندن و وقفه در برنامه-های آموزشی، ورزشی و توانبخشی آنها را منزوی تر و پرخاشگرتر کرده است. همچنین والدین به طور نسبی افزایش حرکات کلیشه ای را در فرزندانشان مشاهده کردند.

خود کودکان نیز از اینکه در طی این دوران به فعالیت های ورزشی نمی پرداختند ابراز ناراحتی می کردند. 93 درصد والدین نظرات مثبتی نسبت به فعالیت بدنی فرزند خود داشتند و دوست داشتند تا فرزندشان همانند سابق فعال و پرانرژی باشد و از دوران همه گیری کرونا به عنوان دورانی سخت در مراقبت و پرورش کودک یاد کردند. 86.6 درصد والدین اعلام کردند که فعالیت بدنی فرزند آنها نسبت به گذشته به شدت کاهش یافته است و بیشتر ساعات روز در حالت نشسته و غیرفعالند و به واسطه همه گیری کرونا و تعطیلی مراکز، فرزندان ساعات طولانی را به حالت نشسته با موبایل، بازی های کامپیوتری و تلویزیون می گذرانند.

 والدین ضمن علاقمند بودن و آشنا بودن به اثرات مثبت ورزش و فعالیت حرکتی چون دانشی نسبت به شیوه آموزش و تمرین فعالیت بدنی نداشتند، علیرغم میل باطنی و اذعان به نیاز فرزندشان از این امر اجتناب می کردند. اکثر والدین اعلام کردند که هیچگونه برنامه هدفمندی برای پر کردن اوقات فراغت فرزند خود نداشتند و دلایل آن را کمبود وقت، نداشتن دانش و اطلاعات کافی برای تمرین با کودک و عدم پشتیبانی مربیان تربیت بدنی و حمایت آنها دانستند و پیشنهاد کردند که اگر ارتباطات میان مربیان و معلمان با خانواده های دارای فرزند اتیسم بیشتر شود و کلاس های آموزشی و ورزشی تا حد امکان به صورت مجازی برگزار گردد و به والدین آموزش های اولیه درمورد چگونه با کودک ورزش کردن داده شود، بسیار مثمرثمر خواهد بود.

پیشنهاداتی برای فعال ماندن کودکان در دوران همهگیری کووید 19

برنامه ریزی، طراحی و اجرای مداخلات مناسب ورزش و فعالیت بدنی در کودکان با نیازهای ویژه علی الخصوص کودکان طیف اتیسم همیشه موضوعی چالش برانگیز بوده و در این دوران باتوجه به شرایط خاص قرنطینه خانگی و فاصله گذاری اجتماعی بسیار  پیچیده تر هم شده است.

    والدین باید بدانند ورزش و بازی باید در کنار سایر سرگرمی های کودک به طور منظم وجود داشته باشد. با دادن آگاهی به والدین و ارتقای سطح درک و دانش آنها نسبت به نیاز حیاتی کودک به  فعالیت بدنی و ورزش می توانیم آغازگر اقدامات مثبتی در این حوزه باشیم. اهمیت به این امر مهم در تمام زندگی فرزندانشان از آنها کودکانی شاد و فعال می سازد. 

    فعالیت هایی که باعث رشد همه جانبه کودک از منظر جسمی و ذهنی شود و به مهارت های بنیادی بپردازد و بازی محور باشد برای کودکان اتیسم مؤثر خواهد بود. 

    پیشنهاد ما این است که فعالیت های بدنی در محیط خانه همراه با اعضای خانواده جزء روتین زندگی هر روزه کودکان با طیف اتیسم باشد. فعالیتی که هدفمند، سرگرم کننده، مبتنی بر بازی و لذت بخش باشد، در چرخه رشد جسمانی، شناختی، اجتماعی و رفتاری کودکان با اختلال طیف اتیسم اهمیت بسزایی دارد. ورزش خانوادگی با استفاده از تجهیزات شخصی و در محیطی با تهویه هوا و انجام انواع مختلف حرکات ساده، آسان و ایمن در این زمان می تواند بهترین پیشنهاد باشد که علاوه بر استحکام صمیمیت خانوادگی، روند مشارکت فعالانه کودک را بیشتر ترغیب کرده، موجب افزایش اعتمادبه نفس او شده و والدین را نیز با توانمندی های جسمانی کودک خویش بیشتر آشنا می سازد.

این موضوع ممکن است برای همه کودکان خیلی آسان نباشد. از دست دادن تعامل اجتماعی کودکان ممکن است روابط هم سالانشان را به خطر اندازد و آنها را مستعد اضطراب و افسردگی نماید. لذا توجه به فعالیت بدنی و روحیه و نشاط کودکان در این دوران بسیار اهمیت دارد.

     بسیار مهم است که به علاقه کودکان به فعالیت بدنی توجه کنید. گاهاً از فرزندتان بپرسید که چه موقع دوست دارند در برنامه فعالیت بدنی شرکت کنند. از والدین می خواهیم تا صبور باشند و برای افزایش سلامت جسمی فرزندان خود با مربیان تربیت بدنی کودک خود در ارتباط باشند. همگی افراد باید واقعیت را بپذیرند و ورزش های خانگی را مدنظر قرار دهند که به حفظ تناسب اندام و سلامتی تا پایان بحران کروناویروس و فاصله گذاری اجتماعی و قرنطینه خانگی کمک می کند.