ورزش، پل ارتباطی میان جامعه و صلح؛ از المپیک باستان تا دیپلماسی ورزشی امروز
تحلیل جامعه‌شناختی هم‌نشینی ورزش و جنگ در نشست «کنشگری جامعه ورزش دانشگاهی در قبال جنگ تحمیلی»
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، در این نشست، دکتر محمدمهدی رحمتی، عضو هیات علمی دانشگاه گیلان، به تحلیل جامع هم‌نشینی ورزش و جنگ از منظر جامعه‌شناسی، روانشناسی و تاریخ ورزش پرداخت و ابعاد مثبت و منفی این ارتباط را مورد بررسی قرار داد.
دکتررحمتی در ابتدای سخنان خود به محدودیت‌ها و تأثیرات منفی جنگ بر ورزش و ورزشکاران اشاره کرد و گفت: «ورزش، نهاد ورزش و ورزشکاران و کنشگران ورزشی به شکل‌های مختلف درگیر موضوع جنگ می‌شوند. مسابقات رسمی تعطیل می‌شود، اعزام‌های برون‌مرزی لغو می‌شود و حتی باشگاه‌ها و تمرین‌ها در بسیاری از مناطق پرخطر نیز تعطیل می‌شوند. روند آماده‌سازی ورزشکاران و تمرین‌ها با چالش مواجه شده و شاهد افت روحیه و روان جمعی ورزشکاران هستیم. شور و هیجان حاصل از حضور در فضاهای ورزشی به ویژه فضاهای رقابتی به خاموشی می‌رسد.»
وی در ادامه به ریشه‌های تاریخی این رابطه اشاره کرد و افزود: «از آغاز تاریخ بشر، فعالیت‌های فیزیکی و جسمانی با ورزش همراه بوده و ورزش در خدمت جنگ قرار داشته است. در بازی‌های المپیک باستان، بر اساس قاعده‌ای رسمی، جنگ‌ها در زمان برگزاری بازی‌ها تعطیل می‌شدند. در ایران نیز ورزش‌های زورخانه‌ای و باستانی، قرابت زیادی با مناسک نظامی و آمادگی جسمانی برای مقابله با دشمن داشته‌اند.»
عضو هیات علمی دانشگاه گیلان به دیدگاه‌های جامعه‌شناسی و روانشناسی در مورد ورزش اشاره کرد و توضیح داد: «از نظر زیگموند فروید، انسان‌ها دارای انرژی پرخاشجویانه‌ای هستند که در گذشته در جنگ‌ها تخلیه می‌شد، اما در دوران متمدنانه ورزش مجرای مشروع و مناسبی برای این تخلیه است. نوربرت الیاس نیز در کتاب خود فرایند متمدن شدن را تحلیل کرده و نشان می‌دهد خشونت به تدریج از صحنه عمومی به پشت صحنه منتقل شده است و ورزش بخشی از این فرآیند را نمایندگی می‌کند.»
رحمتی همچنین مثال‌های تاریخی سوءکارکرد و کارکرد مثبت ورزش در دوران جنگ را بررسی کرد. از جمله المپیک برلین ۱۹۳۶ که آلمان نازی از آن به عنوان ابزار سیاست توسعه‌طلبانه و تبلیغ نژاد برتر بهره برد، و جنگ فوتبال بین السالوادور و هندوراس که رقابت‌های ورزشی موجب تشدید تنش‌های سیاسی شد. وی افزود: «در برخی موارد، ورزشکاران و مسابقات ورزشی توانسته‌اند به بازتوانی روحیه جامعه، تقویت همبستگی اجتماعی و انتقال پیام‌های فرهنگی و سیاسی کمک کنند. نمونه‌های آن حضور ورزشکاران ایرانی در دوران جنگ ایران و عراق، حرکت‌های اعتراضی ورزشکاران سیاه‌پوست آمریکایی در المپیک ۱۹۶۸ مکزیکو سیتی و فعالیت‌های ورزشکاران معاصر در واکنش به تحولات بین‌المللی است.»
رحمتی در بخش دیگری از سخنان خود بر نقش مثبت ورزش در دوران پساجنگ تأکید کرد و گفت: «ورزش می‌تواند زمینه‌ای برای بازسازی روابط دوستانه و کاهش دشمنی‌ها باشد. نمونه‌هایی از این اثرگذاری را در مسابقات صلح و دوستی پس از جنگ ایران و عراق، دیپلماسی پینگ پنگ بین چین و آمریکا و فعالیت‌های ورزش جمعی در کشورهای جنگ‌زده و پرتنش مشاهده می‌کنیم. ورزش به عنوان ابزار انتقال ارزش‌ها، ایجاد همبستگی اجتماعی و بازتوانی روحی جامعه عمل می‌کند.»
وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «ورزش دانشگاهی امروز می‌تواند با درس‌آموزی از تاریخ و تجربه‌های گذشته، از محدودیت‌ها و آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرده و از ظرفیت‌های ورزش برای تقویت هویت ملی، انسجام اجتماعی و فرهنگ‌سازی بهره ببرد. همچنین، تولید ادبیات علمی درباره هم‌نشینی جنگ و ورزش می‌تواند مسیر سیاست‌گذاری‌های آینده در حوزه ورزش و فرهنگ را روشن‌تر سازد و نقش ورزش را در توسعه پایدار و صلح بین‌المللی تقویت کند.»
انتهای خبر/
نظر شما :